Постои ли законска дефиниција за тоа што претставува „репрезентација“ во контекст на материјалните даночни закони? Која е границата меѓу репрезентација и промотивна активност?
Закон за данок на добивка кој е во сила не содржи дефиниција на трошоци за репрезентација и рекламни трошоци, па за цели на дообјаснување, во предвид го имавме Законот за данок на добивка (Службен весник 159/08) и Правилникот за начинот на пресметување и уплатување на данокот на добивка и спречување на двојно ослободување или двојно оданочување (Службен весник на 21/2008). Иако станува збор за стари законски решенија вон сила сметаме дека тогаш валидните дефиниции на поимите може да претставуваат основа за одговор на прашањето и денес.
Со членот 20 став 1 од Законот за данок на добивка (Службен весник 159/08), утврдено е дека: “трошоците за економска пропаганда во функција на унапредување на дејноста на даночниот обврзник, се признаваат како расход во даночниот биланс, во висина на стварно направените, врз основа на приложена документација“.
Економската пропаганда претставува збир на дејствија со чија помош понудувачот на производите или услугите им ги соопштува продажните пораки на вистинските и потенцијалните купувачи, користејќи ги при тоа платените медиуми (печатот, радио, ТВ програми, останати форми на адресно рекламирање, приложувањето или делењето на проспекти и други форми на директно рекламирање, поставувањето рекламни плакати и рекламни текстови на огласни табли, сообраќајни средства итн, емитирањето рекламни филмови во кина или на рекламни спотови преку телевизијата или радиото), со цел да влијае врз склоностите, ставовите и акциите на идните потрошувачи, во донесување на одлука за купување на понудуваните производи или услуги.
Доколку се работи за набавка на стоки кои им се даваат на деловните партнери (клиенти), и истите имаат карактер на подарување (давања на “пригодни подароци”), истите ќе се сметаат за трошоци на репрезентација. Во “репрезентативни пропагандни средства“ спаѓаат средствата коишто претпријатието ги користи како репрезентација, односно кои се даваат бесплатно. Најчести пропагандни средства се: календари, нотеси, џепни телефонски именици, честитки, покани, пропагандни подароци – предмети и сл. Во нашата практика, спомнатите пропагандни средства се мошне раширени, дури често подложни на критика. Таа произлегува од фактот што често како репрезентативни средства (подароци) се даваат скапи предмети кои немаат никаква врска со производите на претпријатието.
Од аспект на ЗДДВ, согласно Упатството за примена на Законот за ДДВ од 2000 година, кое содржи детално толкување на законските членови, расходи за репрезентација се расходи кои во прв ред служат за статусен настап во јавноста и општествената позиција на даночниот обврзник.
Понатаму, во Упатството е наведено дека, за разлика од трошоците за репрезентација, правото на одбивка на претходни даноци за трошоци за реклама не е исклучено. Рекламните мерки се спроведуваат со цел, со помош на визуелни, акустични или комбинирани средства, да се иницира кај потрошувачот донесување одлука за стекнување одредени добра или за користење на одредени услуги и на тој начин да се унапреди деловната активност. Како рекламни трошоци, посебно се набројуваат трошоци за рекламно производство, односно трошоци за создавање и снабдување со рекламни материјали.
За рекламните издатоци, даночниот обврзник има право на одбивка на претходните даноци во случај на исполнетост на условите од членовите 33 и 34 од ЗДДВ.
Фирма А се занимава со градежни работи за чие извршување вработените мора да се стационирани на највисоките катови на висококатница во градба, при што слегувањето и повторното качување во рамки на еден работен ден за цели на исхрана на работниците не е целисходно. Затоа на работниците во текот на денот им се доставуваат „ланч пакети“ со ладни сендвичи и слични производи како истите не би морале да се симнуваат. Дали ова претставува организирана исхрана од аспект на ЗДД и дали на ваквата набавка следува право на одбивка од аспект на ЗДДВ?
Појаснување за тоа што се смета за организирана исхрана е наведено во член 4 став 2 алинеа 2 од Правилник за начинот на пресметување и уплатување на данокот на добивка и начинот на одбегнување на двојното ослободување или двојното оданочување.
Имено, организирана исхрана, во смисла на точка 3) на членот 9 од ЗДД подразбира постоење на организациона единица во рамките на деловниот процес на работодавачот, во која на организиран начин работодавачот самостојно или со посредство на други компании врз основа на склучен договор за приготвување и дистрибуција на топол оброк им обезбедува исхрана на вработените.
Организираната исхрана може да се јави кога местоположбата на извршувањето на работите и работните задачи кај работодавачот (фабрика, истурена градежна и др. оператива, рудник и сл.) или природата на работењето не им овозможува на вработените лица да се обезбедат со храна на друг начин.
Од аспект на ЗДДВ, во случај кога организираната исхрана се сведува на набавка на храна од доставувач, без дополнителни услуги, односно без истата да биде послужувана (на пример во „lunch пакети“ кои се конзумираат надвор), тогаш доставувачот истата ја фактурира со 5% или 10% ДДВ (како промет на добра, а согласно Одлуката за примена на повластени стапки на ДДВ), а работодавачот кој на сопствен трошок ја организира исхрана така што обезбедил простор во кој вработените ја примаат храната, спакувана за секој поединечно, нема да пресметува ДДВ, но и истовремено нема право на одбивка на предходен данок согласно член 35, точка 6 од ЗДДВ.
Дали доходот од изработката на инвестициони планови и бизнис планови има третман на доход од авторски права и ќе се даночат по пониска ефективна даночна стапка (односно ќе има право на користење на нормирани трошоци) согласно Законот за данок на личен доход?
Под доход од авторски и сродни права, согласно член 38 од ЗДЛД се подразбира надоместокот што го остварува обврзникот од авторски дела и предмети на сродни права уредени со Законот за авторското право и сродните права.
Во членот 12 од Законот за авторското право и сродните права дефинирано е дека авторско дело е интелектуална и индивидуална творба од областа на книжевноста, науката и уметноста, изразена на кој било начин и форма.
За авторско дело се смета особено:
- пишано дело (книга, напис, статија, прирачник, брошура, расправа и други дела од иста природа);
- компјутерска програма, како пишано дело;
- говорно дело (предавање, говор, беседа и други дела од иста природа);
- музичко дело, со или без текст;
- драмско, драмско-музичко, кореографско и пантомимичарско дело;
- фотографско дело и дело создадено во постапка слична на фотографската;
- аудиовизуелно дело (кинематографско и друго дело изразено со подвижни слики);
- дела на ликовната уметност (слика, цртеж, графика, скулптура и друго);
- дела од архитектурата;
- дела од применетата уметност и дизајнот и
- картографско дело, план, скица, технички цртеж, проект, табела, пластично дело и друго дело со ист или сличен карактер од областа на географијата, топографијата, архитектурата и науката.
Согласно Законот за данок на личен доход, основа за пресметување на данокот на доход за приходите од авторски права и права од индустриска сопственост е нето приходот што се добива кога од остварениот приход ќе се одбијат трошоците што биле потребни за негово остварување.
Согласно член 40 од ЗДЛД, основа за пресметување на данокот на доход од член 38 на овој закон претставува остварениот надоместок намален за износот на нормираните трошоци во висина од:
- 50% од надоместокот – за вајарски дела, таписерии, керамопластика, уметничка керамика и витраж;
- 40% од надоместокот – за уметничка фотографија, ѕидно сликарство и сликарство во простор во техниките: фреска, графика, мозаик, интарзија, емајл, интарзирани и емајлирани предмети, костимографија, модно креаторство и уметничка обработка на текстил (ткаен текстил, печатен текстил и слично), сликарски дела, графички дела, индустриско обликување со изработување модели и макети, ситна пластика, уметнички решенија за сценографија, музички и кинематографски дела и реставраторски и конзерваторски дела во областа на културата и уметноста;
- 30% од надоместокот – за научни, стручни и публицистички дела, изведување уметнички дела во областа на сериозната музика, балетот, операта и театарското и филмското актерство, за рецитирање, снимање филмови и идејни скици за таписерија и идејни скици за костимографија;
- 20% од надоместокот – за преводи, предавања и слични интелектуални творби,изведување естрадни програми на забавна и народна музика како и за други авторски дела и предмети на сродни права кои не се наведени во овој член.
Согласно претходно изнесеното примената на нормираните трошоци од аспект на ЗДЛД е условена од тоа дали станува збор за авторско дело онака како што е дефинирано со Законот за авторско право и сродни права.
