Како треба да постапува физичко лице кое остварува доход од вршење на услуги за странски клиент (т.н. freelancer), кој доход го прима на домашна трансакциска сметка, од аспект на пресметка и декларација на ДЛД? Дополнително, дали, доколку се надмине прагот за регистрација за ДДВ, физичкото лице би требало да се регистрира за цели на ДДВ?
Од аспект на ЗДЛД
Согласно член 3 од Законот за данок на личен доход, под личен доход се подразбираат следните видови доход остварени во земјата и во странство: 1) доход од работа; 2) доход од самостојна дејност; 3) доход од авторски и сродни права; 4) доход од продажба на сопствени земјоделски производи; 5) доход од права од индустриска сопственост; 6) доход од закуп и подзакуп; 7) доход од капитал; 8) капитални добивки; 9) добивки од игри на среќа; 10) доход од осигурување и 11) друг доход.
На оданочување подлежи доходот од ставот 1 на овој член што е остварен во пари, во хартии од вредност, во натура, или во некој друг вид.
Според член 5 од ЗДЛД, даночен обврзник на данокот на доход е секое физичко лице резидент на Република Македонија за доходот што го остварува во земјата и во странство.
Согласно член 15 став 1 точка 16) од ЗДЛД, за доход од работа се смета и секој поединечно остварен доход врз основа на договор за повремено или привремено вршење на услуги на правни и физички лица.
Основа за пресметување на данокот на доход од работа од член 15 став 1 точка 16), преставува износот на примањето, надоместокот односно доходот согласно член 16 став 1 точка 5) од ЗДЛД.
Согласно член 87 од ЗДЛД, во текот на годината, обврзникот пресметува и плаќа аконтација на данокот на доход и за доход остварен од странство.
Според член 88 од ЗДЛД, обврзникот кој во текот на годината остварува доход кој подлежи на оданочување со данок на доход врз основа на овој закон е должен да поднесе пресметка на аконтација на данок на доход и докази до органот за јавни приходи за доход остварен од странство до 10-ти во месецот кој следи по месецот во кој е остварен доходот.
Во пресметката износот на остварениот доход се искажува како Вид на доход Т1. Доход од работа и подвид на приход S1.16 примања по основ на други извршени повремени и привремени услуги.
За доходот остварен во странство, внесете дополнителни податоци за: датум на прилив од странство, износ на остварениот доход во странска валута, валута во која е исплатен доходот (вршите избор од понудено мени),
Врз основа на внесените податоци, системот автоматски ќе го пресмета остварениот доход во денари (по среден курс на датумот кога е остварен доходот во странство) Кон пресметката е-ППД за доходот остварен во странство, задолжително прикачете докази за: видот на остварениот доход а може да прикачите и други (незадолжителни) докази.
Пресметката во е-ППД за доходот остварен од странска држава секогаш треба да ја провери и одобри службено лицеод УЈП.
По приемот и обработката на електронската пресметка „е-ППД“, органот за јавни приходи преку електронскиот систем „е-Персонален данок“, ја одобрува пресметката на обврзникот, со доделување Фолио број и издава Рекапитулација за утврдување на аконтација на данокот на доход со статус „Одобрена“ и налог за плаќање на данокот на доход.
Согласно член 93 од ЗДЛД, aконтација на данокот на доход утврден во одобрените пресметки се плаќа најдоцна до 15-ти во месецот за претходниот месец и за доходот остварен од странство.
Плаќањето на персоналниот данок на доход кај носителот на платниот промет се врши на образец ПП53.
Од аспект на ЗДДВ
Согласно член 2 точка 1 од Законот за данокот на додадена вредност, предмет на оданочување со данокот на додадена вредност е прометот на добра и услуги кој се врши со надоместок во земјата од страна на даночниот обврзник во рамките на неговата стопанска дејност.
Според член 3 став 1 од ЗДДВ, промет на добра претставува преносот на правото на располагање со движен или недвижен материјален имот, а според член 6 став 1 од ЗДДВ промет на услуги претставува секоја дејност која не е промет на добра.
Кај прометот на услуги оданочувањето според член 2 точка 1 од ЗДДВ зависи од тоа дали услугите биле извршени во земјата или надвор од неа.
Местото на услугата се утврдува според член 14 од ЗДДВ. Неопходноста за утврдување на местото на услугата секогаш се појавува кога услугата фактички се врши во странство или кога вршителот или корисникот на услугата е резидентен во странство.
Согласно член 51 став 1 од ЗДДВ, сите даночни обврзници, чиј вкупен промет во изминатата календарска година надминал износ од 2.000.000 денари или чиј вкупен промет се предвидува на почетокот од вршењето на стопанската дејност дека ќе го надмине износот или во текот на годината го надмине износот обврзани се за регистрација за данокот на додадена вредност.
Вкупен промет претставува збир на прометот што го направил обврзникот во текот на календарската година и кој е предмет на оданочување според член 2 точка 1 од ЗДДВ, вклучувајќи го и данокот кој отпаѓа на него, освен прометот ослободен од данок без право на одбивка на претходниот данок. Ако даночниот обврзник ја вршел својата дејност само во еден дел од календарската година, фактичкиот вкупен промет се пресметува на ниво на вкупен промет за целата календарска година (член 51 став 2 од ЗДДВ).
Според поглавје 110 став 1 од Упатството за примена на Законот за данокот на додадена вредност број 08-9289/1 од 19.06.2000 година, кон севкупниот промет се вбројува целокупниот промет на добра и услуги оданочив според ЗДДВ (вклучувајќи го данокот на додадена вредност), како и сите промети ослободени од данок според ЗДДВ со право на одбивка на претходниот данок. Прометот на добра и услуги кој не подлежи на оданочување и прометот ослободен од данок без право на одбивка на претходниот данок (член 23 од ЗДДВ) не се зема предвид при утврдувањето на севкупниот промет.
Согласно напред наведеното, даночниот обврзник има обврска да се регистрира за целите на ДДВ со надминување на вкупен промет од 2.000.000 денари, но при утврдување на вкупен промет согласно член 51 став 2 од ЗДДВ, треба да се има предвид дека во вкупен промет за цели на регистрација за ДДВ, не влегува прометот на услуги кои не подлежат на оданочување со данок на додадена вредност во Македонија, затоа што место на промет на услугите би бил во странство, согласно член 14 од ЗДДВ.
Доколку остварениот вкупен промет од 2.000.000 денари е од извршени услуги кон странски лица кои согласно член 14 од ЗДДВ не подлежат на оданочување со ДДВ, во тој случај нема обврска да поднесете Пријава за регистрација за целите на ДДВ образец (ДДВ-01) и за регистрирате за целите на ДДВ.
Доколку пак, остварениот вкупен промет од 2.000.000 денари е од извршени услуги кон странски лица, а се работи за услуги за кои место на промет е во Македонија, во тој случај должни сте да се регистрирате за целите на ддв и да пресметате ддв со примена на стапка од 18%.
Повеќе за тоа како се одредува местото на прометот на услугите согласно член 14 од ЗДДВ може да прочитате тука.
Дали во случај кога правно лице зема под наем деловен простор од физичко лице, за кој има уредно склучен договор за закуп, а сметките за режиски трошоци кои ги плаќа закупецот гласат на физичкото лице (закуподавачот), постојат даночни импликации за правното лице од аспект на ЗДЛД, ЗДДВ и ЗДД?
Од аспект на ЗДЛД
Согласно член 3 од Законот за данок на личен доход под личен доход се подразбираат следните видови доход остварени во земјата и во странство: 1) доход од работа; 2) доход од самостојна дејност; 3) доход од авторски и сродни права; 4) доход од продажба на сопствени земјоделски производи; 5) доход од права од индустриска сопственост; 6) доход од закуп и подзакуп; 7) доход од капитал; 8) капитални добивки; 9) добивки од игри на среќа; 10) доход од осигурување и 11) друг доход.
На оданочување подлежи доходот од ставот 1 на овој член што е остварен во пари, во хартии од вредност, во натура, или во некој друг вид.
Начинот и постапката на давање на закуп е пропишана со “Главата XII – Закуп“ од Законот за облигациони односи (ЗОО) во кој се предвидени правата и обврските помеѓу учесниците во облигациониот однос кои произлегуваат од склучениот договор за закуп.
Со договорот за закуп се обврзува закуподавецот да му предаде определен предмет на закупецот на употреба, а овој се обврзува за тоа да му плаќа определена закупнина.
Согласно член 573 од ЗОО, закуподавецот е должен да го одржува предметот во исправна состојба за време на траењето на закупот и заради тоа да врши потребни поправки на него.
Тој е должен на закупецот да му ги надомести трошоците што овој ги направил за одржувањето на предметот, а кои тој самиот би бил должен да ги направи. Трошоците за ситни поправки предизвикани од редовната употреба на предметот, како и трошоците при самата употреба, паѓаат врз товар на закупецот.
Согласно член 51 од ЗДЛД, под доход од закуп и подзакуп се подразбира доходот што обврзникот го остварува од издавање под закуп и подзакуп на недвижен и подвижен имот.
Согласно член 85 од ЗДЛД, исплатувачот од членот 84 од овој закон, пред секоја исплата на доходот на кои аконтацијата на данокот се плаќа по одбивка, е должен до органот за јавни приходи да достави пресметка за бруто приходот, одбитоците, пресметаниот данок по одбивка и нето приходот за исплата, за секој обврзник поединечно.
Во случаите кога физичко лице издава сопствен деловен простор под закуп на правно лице за обавување на дејност, правното лице нема обврска да пресмета, задржи и плати данок на доход за платените режиски сметки коишто гласат на име на сопственикот на деловниот простор физичкото лице – закуподавач.
Од аспект на ЗДДВ
Согласно член 33 од Законот за данокот на додадена вредност, претходен данок е износот за кој се намалува данокот на додадена вредност што се должи за извршениот промет за одреден даночен период. Претходниот данок се однесува на: данокот на додадена вредност за прометот кој е извршен спрема даночниот обврзник од страна на други даночни обврзници; данокот на додадена вредност за плаќања кои даночниот обврзник ги извршил за промет кој сеуште не е извршен спрема него и данокот на додадена вредност кој е платен за увозот на добра.
Правото на одбивка, согласно член 34 став 1 од ЗДДВ, даночниот обврзник може да го оствари ако набавените или увезените добра, односно примените услуги ги употребува за цели на неговата стопанска дејност, врз основа на фактура која е издадена во согласност со член 53 и 53-б од овој закон, или царинска декларација во која е посебно искажан платениот данок за увозот или актот од член 53 став 2 и Извештајот од член 43-а став 2 од ЗДДВ и ако тие документи се евидентирани во книговодството на даночниот обврзник.
Правото на одбивка на претходниот данок настанува во моментот во кој се исполнети сите услови пропишани со членовите 33 и 34 став 1 од ЗДДВ. Исклучоците во поглед на враќање на претходниот данок се регулирани со членот 35 од ЗДДВ.
Согласно напред наведеното, бидејќи фактурите за режиските трошоци формално гласат на физичко лице, не се исполнети условите од член 33 став 1 од ЗДДВ и немате право на одбивка на претходен данок за сметките за режиски трошоци (струја, вода, парно и друго) кои што гласат на физичкото лице – закуподавач.
Од аспект на ЗДД
Согласно Член 7 од Законот за данок на добивка, основа за пресметување на данокот од добивка е добивката која се утврдува во даночниот биланс како разлика меѓу вкупните приходи и вкупните расходи на даночниот обврзник во износи утврдени согласно со прописите за сметководство и сметководствените стандари. Согласно одредбите од член 8 даночна основица-односно финансискиот резултат утврден како разлика меѓу вкупните приходи и расходи (добивка или загуба) се зголемува за непризнаените расходи за даночни цели регулирани во член 9 од Законот.
Според наведените информации, бидејќи се работи за трошоци реално направени од даночниот обврзник за време на користење на деловната просторија во рамки на извршување на неговата стопанска дејност, сметаме дека наведените трошоци ќе се сметаат за признат расход.
