Дали трошоците за едукација на вработени исплатени од првичен работодавач се сметаат за признат расход од аспект на ЗДД, ако знаеме дека истите вработени во текот на годината се трансферирани со работен однос кај поврзани лица на првичниот работодавач?
Трошоците за едукација на вработени кои во текот на годината се префрлени со работен однос кај поврзани лица на работодавачот, истите нема да бидат признат расход од причина што не е исполнет условот да продолжат со работа кај истиот работодавач, согласно одредбите на член 9 став 1 точка 15 од ЗДД.
Како треба да постапат обврзниците кои остваруваат доход од вршење самостојна дејност (ТД и СВД) кога на своите вработени им даваат т.н немонетарни примања од член 15 став 1 точки 2-а) и 2-б) од ЗДЛД како што се користење стан сопственост на (ТП или СВД) без надомест од страна на вработен или користење на службено возило или други превозни средства за приватни цели, вклучувајќи го и превозот од и до работа.
Бидејќи данокот од доход од работа ќе го платат со месечните аконтации со Електронска пресметка изготвена преку Е-ПДД системот, не интересира дали и во образецот ДЛД-ДБ, ќе треба да ја зголемат даночната основа а поврзано со овие настани?
Според член 15 став (1) точки 2-а) и 2-б) од Законот за данок на личен доход, за доход од работа се сметаат меѓу другите и користење на станбени згради или станови кои се во сопственост на работодавачот или кои работодавачот ги користи по основ на закуп или по друг основ и користење на службени моторни возила или други превозни средства за приватни цели, вклучувајќи и превоз од и до работно место.
Согласно член 16 став (1) точки 2-а), 2-б) и 2-в) од ЗДЛД, основа за пресметување на данокот на доход од работа претставува:
- износот на закупнината што може да се постигне според локални прилики за сличен имот што се дава на користење под приближно еднакви услови, а во случај на закуп или по другa основa, износот на закупнина што работодавачот го платил;
- износот од 1% од сметководствената вредност на моторното возило на 31 декември во претходната година, а доколку вработениот платил надоместок за користење, намален за износот на надоместокот што вработениот го платил за користењето, месечно;
- износот од 1% од набавната вредност на моторното возило во годината во која е набавено возилото, односно износот од 1% од набавната вредност на моторното возило намалена за пресметаната амортизација со примена на амортизационaта стапкa утврденa со Номенклатурата на средствата за амортизација, во случај кога моторното возило е набавено врз основа на договор за лизинг, месечно;
Во член 80 став 1 точка 1) од ЗДЛД, аконтацијата на данокот на доход се плаќа по одбивка, односно исплатувачот на доходот (обврзникот кој остварува доход од самостојна дејност) го пресметува, задржува и плаќа данокот на доход за обврзникот при секоја исплата на доход од работа.
Според член 92 став 1 од ЗДЛД, исплатувачот на доходот од член 80 од овој закон за кој аконтацијата на данокот на доход се плаќа по одбивка е должен задржаниот данок да го уплати при секоја поединечна исплата.
Во член 26 став 1 точка 2) од ЗДЛД, е дефинирано дека како расходи од работењето на обврзникот се признаваат и платениот данок на доход за извршени исплати кон физички лица.
Во член 27 став 1 точка 19) од ЗДЛД, за непризнаени расходи за даночни цели се сметаат други трошоци кои не се поврзани со вршење на дејноста на обврзникот кој остварува доход од самостојна дејност.
Оттука, за непризнат расход со кој се зголемува основата за оданочување со данок на личен доход се сметаат надоместоците на трошоци за користење на станбени згради или станови кои се во сопственост на работодавачот или кои работодавачот ги користи по основ на закуп или по друг основ и надоместоците на трошоците на вработените за користење на службени возила односно даночна основа од член 16 став (1) точки 2-а), 2-б) и 2-в) од ЗДЛД имајќи го во предвид и член 26 став 1 точка 2) од ЗДЛД.
Македонска компанија која се занимава со тргување на електрична енергија, склучува договор со грчка компанија (поврзана страна) за тргување со електрична енергија. Електричната енергија е берзански производ. Имајќи во предвид дека во Макекедонија не постои берза за тргување со електрична енергија, македонската компанија увезува електрична енергија за сопствени потреби и извезува електрична енергија во Грција за потреби на поврзаната страна. Македонската компанија нема директен пристап на берзата за тргување во Будимпешта и во Софија.
Договорите за испорака на електричната енергија, вообичаено се склучуваат на минимум од 1 година. Во договорот за испорака на електричната енергија е договорена една фиксна цена за продажба на електричната енергија, но доколку дојде до откажување на резервираната количина во терминот на подигање на електричната енергија, во таков случај може да се случат следните настани:
1) Во случај цената на берза на електричната енергија во моментот на откажување на договорот да е над договорената цена тогаш продавачот (грчката компанија) ја исплаќа разликата на македонската компанија (разлика од договорената цена до моменталната берзанска цена на пазарот) и грчката компанија има право на слободна продажба на електричната енергија на други компании. (На пример доколку договорена цена изнесува 500 еур, а цената на пазар е 600 евра, разликата во цена од 100 евра македонската компанија ја фактурира кон грчката компанија) или
2) Доколку моменталната цена на електричната енергија на берза е под договорената цена тогаш купувачот (македонската компанија) ја плаќа разликата од моменталната берзанска цена до договорената и продавачот (грчката компанија) има право да ја продава на други компании. Македонската компанија евидентира трошок врз основа на плаќање на парични средства кон грчката компанија од која добива влезна ф-ра за разликата во цена. На пример, ако договорена е цена од 300 евра, а цената на пазарот изнесува 140 евра, тогаш разликата од 160 евра грчката компанија ја фактурира кон македонската компанија.
Прашањето е кои се даночните импликации од ваквото работење?
1. Кога ќе настане првиот случај, односно кога цената на електричната енергија ке биде повисока на берза од онаа по која се договориле фирмите, врз таа основа грчката компанија ќе исплати пари на македонската компанија дали овој прилив на парични средства има одредени ДДВ импликации? Секако овие парични средства ќе се евидентираат како приходи и истите преку Билансот на успех ќе бидат предмет на оданочување со данок на добивка.
2. Доколку настане вториот случај односно цената на електричната енергија на берзата падне под договорената, дали исплатата која македонската компанија треба да ја направи кон грчката компанија (за тоа би добиле влезна фактура) како трошок е признат расход за цели на данокот на добивка, дали постојат одредени импликации од аспект на задржан данок и дали од аспект на ДДВ има одредени даночни импликации?
Фирмата од Македонија нема пристап на берзата за електричната енергија, а користи пристап преку фирмата – мајка која има седиште во земја член на Европската Унија и настапува во име на својата ќерка-фирма на берза. За разликата од договорената цена и постигнатата цена на берза фирмата мајка ќе испраќа фактури. Дали овие трошоци за пониска цена се предмет на ДДВ и задржан данок ?
Од аспект на Законот за данок на добивка
Задржувањето на данокот на приходот исплатен на странски правни лица е регулирано со глава IV. Задржување на данок на приход платен на странски правни лица (член 20 до 24) од Законот за данок на добивка (ЗДД) како и глава V. Задржување на данок на приход платен на странски правни лица (член 10 до 12) од Правилникот за начинот за пресметување и уплатување на данокот на добивка и спречување на двојно ослободување и двојно оданочување (во понатамошниот текст ПДД).
Согласно член 20 од ЗДД, освен ако поинаку не е регулирано со Меѓународните договори за одбегнување на двојно оданочување, домашно правно лице, домашно физичко лице – регистрирано за вршење на дејност и странско правно лице или физичко лице – нерезидент со постојана деловна единица во Македонија, кои вршат исплата на приходи на странско правно лице наведени во членот 21 од овој закон, се должни при исплатата на приходот да го задржат и да го уплатат данокот на соодветната уплатна сметка истовремено со исплатата на приходот.
Согласно член 21 став 1 од ЗДД, задржувањето на данок се применува на следниве приходи, без оглед дали се исплатени во Република Македонија или во странство:
1. приход од дивиденди;
2. приход од камата од резидент;
3. приход од камата од нерезидент кој има постојана деловна единица во Република Македонија, ако каматата е на трошок на постојаната деловна единица;
4. приход од авторски хонорар исплатен од резидент;
5. приход од авторски хонорар исплатен од нерезидент со постојана деловна единица во Република Северна Македонија, ако авторскиот хонорар е на трошок на постојаната деловна единица;
6. приход од забавни или спортски активности кои се вршат во Република Македонија;
7. приход од вршење на менаџмент, консалтинг, финансиски услуги и услуги на истражување и развој, ако приходот е исплатен од резидент или е на трошок на постојаната деловна единица во Република Северна Македонија;
8. приход од осигурителни премии за осигурување или реосигурување од ризици во Република Северна Македонија;
9. приход од телекомуникациски услуги меѓу Република Северна Македонија и странска држава и
10. приход од закуп на недвижности во Република Северна Македонија.
Согласно член 11 став 8 од ПДД, приход од вршење на финансиски услуги се смета приходот на странското правно лице остварен од:
1. издадени гаранции и други видови на обезбедувања;
2. камати од финансискиот лизинг;
3. трговија за своја сметка или за сметка на клиентот, било на берза, преку шалтер или на друг пазар, со: инструменти на пазарот на пари (вклучувајки чекови, сметки, потврди за депозити), девизи, деривативни инструменти кои вклучуваат но не се ограничени на фјучери и опции, инструментите на девизниот курс и каматните стапки, вклучувајки ги работите како што се swaps, термински спогодби за камати; преносливи хартии од вредност; други пренос ливи инструменти и финансиски средства вклучувајки ги и златните полуги;
4. учество во издавањето на сите видови хартии од вредност, вклучувајки го и превземањето на ризикот и пласирањето, во својство на агенти, и давањето на услуги во врска со тоа издавање;
5. услуги во врска со пресметката и пребивањето на финансиските средства, вклучувајки ги хартиите од вредност, деривативните производи и другите преносливи инструменти; 6.советодавни, посреднички и други помошни финансиски услуги во врска со сите видови на финансиски услуги, вклучувајки ги референците за кредитна способност и анализа, истражување и советување за инвестиции и портфолија, совети за превземање и преструктуирање и стратегии на претпријатијата;
7.посредување во осигурувањето и реосигурувањето (активности на брокери, осигурителни и брокерски друштва и агенти), консултантските услуги, актуарските услуги и услугите во проценувањето на ризик.
Според изнесеното и информациите од Вашето прашање на мислење сме декa исплатата на приходот кон странско правно лице по основ на фактура за разликата од договорената цена и постигнатата цена на берза се смета за финансиска услуга и подлежи на оданочување со задржан данок.
Од аспект на Законот за данок на додадена вредност
Согласно член 2 точка 1 од од Законот за данокот на додадена вредност (ЗДДВ), предмет на оданочување со данокот на додадена вредност е прометот на добра и услуги кој се врши со надоместок во земјата од страна на даночниот обврзник во рамките на неговата стопанска дејност.
Промет на услуги претставува секоја дејност која не е промет на добра во смисла на член 3 од ЗДДВ (член 6 став 1 од ЗДДВ).
Согласно член 14 став 2 од ЗДДВ согласно донесените измени во Сл. Весник 199/23, кој се применува од 1.1.2024, за место на прометот на услуга кон даночен обврзник, се смета местото, каде што тој даночен обврзник има вистинско седиште. Доколку прометот на услуги се врши кон подружница која даночниот обврзник ја има надвор од местото на вистинското седиште, тогаш како место на промет на услуги се смета местото кадешто даночниот обврзник има подружница. Доколку такво место не постои, за место на прометот на услуги се смета постојаното живеалиште или престојувалиште на даночниот обврзник кој е корисник на услугата.
Согласно член 32 точка 4 од ЗДДВ, даночен должник за данокот на додадена вредност е примателот на доброто или корисникот на услугата, доколку истиот е даночен обврзник или институција во смисла на член 10 став 1 од ЗДДВ, во случај на промет извршен од страна на даночен обврзник кој нема ниту седиште, ниту подружница во Република Македонија.
Во ваков случај, даночните обврзници од земјата, како приматели на доброто или корисници на услугата, се должни, наместо даночниот обврзник-резидент во странство, да го пресметаат, пријават и платат данокот кој настанал за прометот извршен спрема нив од странскиот даночен обврзник кај надлежниот даночен орган.
Даночните обврзници кои не се регистрирани според членот 51 од ЗДДВ, се должни како приматели на исполнувања да извршат пресметка, пријавување и плаќање на данокот. Обврската ги опфаќа како прометите извршени за цели на стопанската дејност, така и прометите за останатите области на делување на примателот на исполнувањето.
Даночниот обврзник-примател на исполнувањето е должен да стави забелешка на фактурата во врска со тоа кој износ на данок го долгува според член 32 точка 4 од ЗДДВ и да го плати данокот (член 6 од Правилникот за спроведување на ЗДДВ).
Ако данокот на додадена вредност го должат лица кои не се регистрирани за целите на ДДВ за промет извршен од даночни обврзници кои не се резиденти во земјата, во тој случај постои обврска на поднесување на ДДВ пријава само за даночните периоди во кои се долгува ДДВ според член 32 точка 4 од ЗДДВ.
Согласно напред наведеното за прометот на услуги кон даночен обврзник во странство (член 14 став 2 од ЗДДВ) за место на промет се смета местото, каде тој даночен обврзник има вистинско седиште. Доколку прометот на услуги се врши кон подружница која даночниот обврзник ја има надвор од местото на вистинското седиште, тогаш како место на промет на услуги се смета местото каде што даночниот обврзник има подружница. Во овој случај македонската фирма во фактурите што ги издава до даночните обврзници со седиште во странство нема обврска да пресмета ДДВ.
За промет пак, извршен од даночен обврзник со седиште во странство кон даночен обврзник резидент на Македонија согласно член 32 став 1 точка 4 од ЗДДВ даночен должник е примателот на доброто или корисникот на услугата и обврската за пресметување на данокот (член 40 од ЗДДВ) за поднесување на даночна пријава (член 41 од ЗДДВ) за плаќање на данокот (член 43 од ЗДДВ) и за плаќање на камата (член 44 од ЗДДВ) паѓа на товар на даночниот должник. Правото на одбивка на претходен данок е регулирано со членовите од 33 до 37 во ЗДДВ, односно правото на одбивка може да се оствари ако даночниот обврзник ги употребува набавените или увезените добра, односно примените услуги за цели на неговата стопанска дејност.